یاس نبی
وبلاگی جامع درباره حضرت فاطمه الزهرا سلام الله علیهایاس نبی
وبلاگی جامع درباره حضرت فاطمه الزهرا سلام الله علیهامستندات دفن مخفیانه ی حضرت زهرا سلام الله علیها از متون اهل سنت
مستندات دفن مخفیانه ی حضرت زهرا سلام الله علیها از متون اهل سنتبا نگاهی به برخی از کتب مصدر اصلی اهل سنت با خبری مواجه می گردیم که مفاد آن چنین است: حضرت امیر علیه السلام شبانه بدن مطهره ی حضرت زهرا سلام الله علیها را دفن نمودند و ابوبکر و عمر را با خبر نساختند.
بنابراین دو موضوع غیر قابل تشکیک می باشد:
الف: دفن شبانه؛
ب: عدم اطلاع و خبر دار نمودن ابوبکر و عمر؛
ما در اینجا برای نمونه به برخی از متون و مصادر به ترتیب تاریخ وفات مؤلفین اشاره می نمائیم:
الف: المصنف، تالیف: عبدالرزاق صنعانی(متوفی:211)
1. «... عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ عَلِیًّا، «دَفَنَ فَاطِمَةَ لَیْلًا وَلَمْ یُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَکْرٍ»؛[1] عایشه نقل می کند که همانا علی علی علیه السلام فاطمه علیها السلام را شبانه دفن نمود و ابوبکر را از این امر با خبر ننمود.
2. «...فَهَجَرَتْهُ[2] فَاطِمَةُ، فَلَمْ تُکَلِّمْهُ فِی ذَلِکَ حَتَّى مَاتَتْ، فَدَفَنَهَا عَلِیٌّ لَیْلًا، وَلَمْ یُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَکْرٍ»،[3] فاطمه علیها السلام از ابوبکر اعراض نمود و(بعد از جریان مطالبه ی فدک و عدم اجبات خواسته ی آنحضرت از سوی ابوبکر) با وی سخن نگفت تا اینکه از دنیا رفت؛ پس علی علیه السلام او را شبانه دفن نمود و ابوبکر را با خبر نساخت.
ب: المصنف، تالیف: ابن ابی شیبة(متوفی:235)
«...عَنِ الزُّهْرِیِّ، عَنْ عُرْوَةَ، «أَنَّ عَلِیًّا دَفَنَ فَاطِمَةَ لَیْلًا»؛[4] همانا علی علیه السلام فاطمه علیها السلام را شبانه دفن نمود.
ج: صحیح البخاری، تالیف: محمد بن اسماعیل بخاری(متوفی:256)
بخاری در دو موضع از کتاب خویش(کتاب فرض الخمس و کتاب المغازی)، داستان غضب حضرت زهرا سلام الله علیها بر ابوبکر و دفن شبانه ی آنحضرت را ذکر نموده است که بدین صورت است:
1. «فَغَضِبَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ(وآله)وَسَلَّمَ، فَهَجَرَتْ أَبَا بَکْرٍ، فَلَمْ تَزَلْ مُهَاجِرَتَهُ حَتَّى تُوُفِّیَتْ...»؛[5] پس فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله بر ابوبکر خشمگین شد و از وی اعراض نمود و باوی سخن نگفت و پیوسته چنین بود تا از دنیا رفت.
2. «فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ عَلَى أَبِی بَکْرٍ فِی ذَلِکَ، فَهَجَرَتْهُ فَلَمْ تُکَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّیَتْ، وَعَاشَتْ بَعْدَ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ سِتَّةَ أَشْهُرٍ، فَلَمَّا تُوُفِّیَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِیٌّ لَیْلًا، وَلَمْ یُؤْذِنْ[6] بِهَا أَبَا بَکْرٍ وَصَلَّى عَلَیْهَا...»؛[7] پس فاطمه علیها السلام بر ابوبکر(به واسطه ی اقدامات وی) خشمگین گردید و از او روی برگردانید و باوی سخن نگفت تا اینکه از دنیا رفت. پس هنگامی که وفات نمود علی علیه السلام شبانه آنحضرت را دفن نمود و ابوبکر را مطلع نساخت و بر بدن آنحضرت نماز گزارد...
د:صحیح مسلم، تالیف: مسلم بن حجاج نیشابوری(متوفی:261)
مسلم بن حجاج نیز در کتاب صحیح خود داستان غضبناک شدن حضرت زهرا سلام الله علیه و دفن شبانه آنحضرت را در کتاب:الجهاد والسیر، باب قول النبی صلی الله علیه وآله و سلم :«لا نورث ما ترکناه فهو صدقة»، آورده است که متن آن همچون متون قبلی است: «...فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ عَلَى أَبِى بَکْرٍ فِى ذَلِکَ - قَالَ - فَهَجَرَتْهُ فَلَمْ تُکَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّیَتْ وَعَاشَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله علیه وسلم- سِتَّةَ أَشْهُرٍ فَلَمَّا تُوُفِّیَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِىُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ لَیْلاً وَلَمْ یُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَکْرٍ وَصَلَّى عَلَیْهَا عَلِىٌّ ...».[8]
ه: السمتدرک علی الصحیحین، تالیف حاکم نیشابوری(متوفی:405)
«...عَنِ الزُّهْرِیِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: «دُفِنَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لَیْلًا دَفَنَهَا عَلِیٌّ، وَلَمْ یَشْعُرْ بِهَا أَبُو بَکْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ حَتَّى دُفِنَتْ وَصَلَّى عَلَیْهَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ»؛[9]فاطمه علیها السلام شبانه دفن گردید. علی علیه السلام آنحضرت را دفن نمودند و ابوبکر از جریان دفن آنحضرت با خبر نگردید.
برخی دیگر از مصادر دیگر این متن عبارتند از:
*شرح مشکل الآثار، أبو جعفر أحمد بن محمد بن سلامة بن عبد الملک بن سلمة الأزدی الحجری المصری المعروف بالطحاوی (المتوفى: 321هـ) ،ج1،ص137، مؤسسة الرسالة؛
*صحیح ابن حبان،محمد بن حبان بن أحمد بن حبان بن معاذ بن مَعْبدَ، التمیمی، أبو حاتم، الدارمی، البُستی (المتوفى: 354هـ)، ج11، ص153، مؤسسة الرسالة، بیروت.
ادامه دارد.
[1]. المصنف، أبو بکر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحمیری الیمانی الصنعانی (المتوفى: 211هـ)،ج3، ص521، المکتب الإسلامی – بیروت.
[2]. قاموس القرآن، ج7، ص139:«راغب گوید: هجر و هجران آنست که انسان از دیگرى جدا شود خواه با بدن یا با زبان یا با قلب. در لغت آمده: «هجر الشّىء: ترکه و اعرض عنه». طبرسى آنرا قطع مواصلت گفته است».
[3]. المصنف، أبو بکر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحمیری الیمانی الصنعانی (المتوفى: 211هـ)،ج5،ص471، المکتب الإسلامی – بیروت.
وَلم
یُؤذن بهَا أَبَا بکر) أَی: وَلم یعلم بوفاتها أَبَا بکر. قَوْله: (وَصلى
عَلَیْهَا) أَی: صلى عَلیّ، رَضِی الله تَعَالَى عَنهُ، على فَاطِمَة»،
عمدة القاری شرح صحیح البخاری، أبو محمد محمود بن أحمد بن موسى بن أحمد بن
حسین الغیتابى الحنفى بدر الدین العینى (المتوفى: 855هـ)،ج17، ص259، دار
إحیاء التراث العربی – بیروت. [9]. المستدرک على الصحیحین، أبو عبد الله الحاکم محمد بن عبد الله بن محمد بن حمدویه بن نُعیم بن الحکم الضبی الطهمانی النیسابوری المعروف بابن البیع (المتوفى: 405هـ)، ج3، ص178،ح:4764، دار الکتب العلمیة – بیروت.
اشکال: اهل سنت شبانه
دفن شدن آنحضرت را امری عادی تلقی نموده و بیان می دارند افراد دیگری
همچون پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ابوبکر و عثمان و ابن مسعود نیز
شبانه دفن شدند.[1]
پاسخ:
گذشته از اینکه دفن پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ابن مسعود در شب
نشانگر عمل اعتراضی بوده است و ابن مسعود نیز به واسطه ی اعتراض بر عثمان
وصیت بر دفن شبانه نمود؛ دفن حضرت زهرا سلام الله علیها به هیچ عنوان امری
عادی نبوده است؛ بلکه چنین عملی اعتراضی بر حکومت غاصب و صحابی ای بوده
است که در ظلم بر عترت علیهم السلام اتفاق نمودند.
حضرت زهرا سلام الله علیها نیز بعد از قهر سیاسی خویش با ابوبکر و غضب بر
وی؛ با وصیت خویش به امیر المؤمنین علیه السلام نارضایتی و خشم خویش از
دستگاه حاکمه را اعلان نمودند؛ همچنان که در متون مختلفی به این وصیت
اعتراف شده است که ما به ذکر برخی می پردازیم:
1. عبدالرزاق در مصنف خویش روایت می کند:
«عَنِ
ابْنِ جُرَیْجٍ، وَعَمْرِو بْنِ دِینَارٍ أَنَّ حَسَنَ بْنَ مُحَمَّدٍ،
أَخْبَرَهُ، «أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ
وَسَلَّمَ دُفِنَتْ بِاللَّیْلِ» قَالَ: فَرَّ بِهَا عَلِیٌّ مِنْ أَبِی
بَکْرٍ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیْهَا، کَانَ بَیْنَهُمَا شَیْءٌ " عَبْدُ
الرَّزَّاقِ...عَنِ ابْنِ عُیَیْنَةَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِینَارٍ، عَنْ
حَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ مِثْلَهُ، إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: أَوْصَتْهُ
بِذَلِکَ»؛[2]
فاطمه دختر پیامبر شبانه به خاک سپرده شد، راوی می گوی: علی علیه السلام به
واسطه ی چنین عملی از اینکه ابوبکر بر بدن حضرت زهرا سلام الله علیها نماز
بگذارد اجتناب فرمود؛ زیرا بین آن دو اتفاقاتی افتاده بود. عبدالرزاق در
نقل دیگری از این راوی نقل می کند: حضرت زهرا سلام الله علیها خود بر این
عمل وصیت نموده بود.
2. دارقطنی در سنن خویش روایت می کند:
«عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ , أَنَّ فَاطِمَةَ «أَوْصَتْ أَنْ یُغَسِّلَهَا زَوْجُهَا عَلِیٌّ وَأَسْمَاءُ فَغَسَّلَاهَا»؛[3]
اسماء
بنت عمیس نقل می نماید که حضرت زهرا سلام الله علیها وصیت نمود که علی
علیه السلام و اسماء آنحضرت را غسل دهند؛ پس حضرت علی علیه السلام و اسماء
آنحضرت را غسل دادند.
3. بیهقی نیز با سند خوبی این امر را روایت نموده است.[4]
«وَرُوِّینَا عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ، أَنَّ
فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ:
«أَوْصَتْ أَنْ یُغَسِّلَهَا زَوْجُهَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ،
فَغَسَّلَهَا هُوَ وَأَسْمَاءُ»؛[5]
4. قسطلانی شارح صحیح بخاری در این رابطه می نویسد:
(فلما توفیت دفنها زوجها علی) -رضی الله عنه- (لیلاً) بوصیة منها»؛[6] پس چون فاطمه علیها السلام وفات نمود علی علیه السلام آنحضرت را شبانه دفن نمودند و این امر بواسطه ی وصیت آنحضرت بود.
5. مُناوی نیز در این رابطه می نویسد:
«وقال کثیرون: غسلها زوجها علی، أو أسماء بنت عمیس، وصلى على علیها ودفنها لیلا بوصیة منها»،[7] قول کثیری آن است که فاطمه علیها السلام را علی علیه السلام یا اسماء بنت عمیس غسل داد و علی علیه السلام بر آنحضرت نماز گزارد و بنا بر وصیت فاطمه علیها السلام آنحضرت را شبانه دفن نمود.
6. «ابن عبدالبر قرطبی» در کتاب «الاستیعاب»،[8] و «دیاربکری»، در «تاریخ الخمیس»،[9] نقل می نمایند:
بعد از رحلت
حضرت زهرا سلام الله علیها چون عایشه خواست وارد حجره ی آن حضرت گردد،
اسماء بنت عمیس از ورود وی ممانعت نمود و به وی اجازه ی ورود را نداد.
عایشه شکایت وی را نزد پدرش برد و ابوبکر از اسماء علت منع از ورود عایشه
را پرسید که اسماء در پاسخ گفت: «أَمَرَتْنِی أَلا یَدْخُلَ عَلَیْهَا أَحَدٌ»؛فاطمه علیها السلام خود چنین دستوری را داده که کسی بر آنحضرت وارد نشود.
از این نقل و نقلهای مشابه روشن می گردد:
اولا: دفن آنحضرت در شب بنابر وصیت آنحضرت بوده؛
ثانیا: علت این امر اعتراض بر حکومت غاصب بوده است.
همچنان که مرحوم شیخ صدوق روایت می کنند:
یَزِیدَ
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِأَیِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ
فَاطِمَةُ علیها السلام بِاللَّیْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ
لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لَا یُصَلِّیَ عَلَیْهَا رِجَالٌ
[الرَّجُلَانِ].[10]
بطائنی
می گوید: پدرم از امام صادق علیه السلام سؤال نمود: چرا حضرت زهرا سلام
الله علیها را شبانه به خاک سپردند و در روز تشییع و خاکسپاری نشدند؟ حضرت در پاسخ فرمودند: چون وصیّت نمودند که آن دو نفر(به نقل مجلسی در بحار:اعرابیان) بر جنازه اش نماز نخوانند.
ادامه دارد.
[1]. المغنی، عبدالله بن قدامة، ج2، ص417
فصل ) فأما الدفن لیلا فقال احمد وما بأس بذلک وقال : أبو بکر دفن لیلا ،
وعلی دفن فاطمة لیلا ، وحدیث عائشة : کنا سمعنا صوت المساحی من آخر اللیل
فی دفن النبی صلى الله علیه وسلم ، وممن دفن لیلا عثمان وأین مسعود».[2]. المصنف، أبو بکر عبد الرزاق بن همام بن نافع الحمیری الیمانی الصنعانی (المتوفى: 211هـ)،ج2، ص521، المکتب الإسلامی – بیروت.
[3]. سنن الدارقطنی، أبو الحسن علی بن عمر بن أحمد بن مهدی بن مسعود بن النعمان بن دینار البغدادی الدارقطنی (المتوفى: 385هـ)، ج2، ص447،ح:1851، حققه وضبط نصه وعلق علیه: شعیب الارنؤوط، حسن عبد المنعم شلبی، عبد اللطیف حرز الله، أحمد برهوم، مؤسسة الرسالة، بیروت – لبنان.
[4]. فتح الغفار الجامع لأحکام سنة نبینا المختار، الحسن بن أحمد بن یوسف بن محمد بن أحمد الرُّباعی الصنعانی (المتوفى : 1276هـ)،ج2، ص703، مجموعة بإشراف الشیخ علی العمران، دار عالم الفوائد:« وقد أخرج الدارقطنی: «أن فاطمة أوصت أن یغسلها علی فغسلها» ، وقد أخرج نحوه البیهقی بإسناد حسن».
[5]. السنن الصغیر للبیهقی، أحمد بن الحسین بن علی بن موسى الخُسْرَوْجِردی الخراسانی، أبو بکر البیهقی (المتوفى: 458هـ)،ج2، ص11، ح:1034، عبد المعطی أمین قلعجی،جامعة الدراسات الإسلامیة، کراتشی ـ باکستان.
[6]. إرشاد الساری لشرح صحیح البخاری، أحمد بن محمد بن أبى بکر بن عبد الملک القسطلانی القتیبی المصری، أبو العباس، شهاب الدین (المتوفى: 923هـ)، ج6، ص376،المطبعة الکبرى الأمیریة، مصر.
[7]. اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب والفضائل، زین الدین محمد المدعو بعبد الرؤوف بن تاج العارفین بن علی بن زین العابدین الحدادی ثم المناوی القاهری (المتوفى: 1031هـ)،ج1، ص94،مکتبة القرآن للطبع والنشر والتوزیع، القاهرة.
[8]. الاستیعاب فی معرفة الأصحاب،أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر بن عاصم النمری القرطبی (المتوفى: 463هـ)، ج4، ص1898، دار الجیل، بیروت.
[9]. تاریخ الخمیس فی أحوال أنفس النفیس، حسین بن محمد بن الحسن الدِّیار بَکْری (المتوفى: 966هـ)، ج1،ص277،دار صادر – بیروت.
[10].علل الشرایع،الصدوق، ج1، ص186؛بحار الانوار، ج43، ص207.
سخن ابن ابی الحدید معتزلی
ابن ابی الحدید یکی از دانشمندان اهل سنت می باشد که تنها عیب وی اعتدال در دیدگاهها و مکتب کلامی وی(اعتزال) بوده است. وی در شرح نهج البلاغه در رابطه با دفن شبانه ی حضرت زهرا سلام الله علیها می نویسد:
«والصحیح عندی أنها ماتت وهی واجدة على أبى بکر وعمر ، وأنها أوصت ألا یصلیا علیها ، وذلک عند أصحابنا من الأمور المغفورة لهما ...»؛[1] آنچه
در نظر من صحیح می باشد آن است که فاطمه از دنیا رفت در حالی که بر ابوبکر
و عمر غضبناک بود و وصیّت نمود که ان دو بر جنازه ی آنحضرت نماز نخوانند.
هر چند که این امر در نزد اصحاب ما از اموری است که مورد بخشش است(و بر
شیخین به واسطه ی چنین امری خرده نمی گیرند).
ابن ابی الحدید در جای دیگری می نویسد:
بلکه به واسطه ی روایات مستفیضه ای که در حد تواتر می باشند و دلالت آنها
ظاهر می باشد می توان احتجاج نمود (که دفن شبانه ی فاطمه علیها السلام
بخاطر نارضایتی آنحضرت از شیخین بوده است) که فاطمه علیها السلام وصیت نمود
که شبانه دفن شود تا ابوبکر و عمر بر آن حضرت نماز نگزارند و آنحضرت به
این امر تصریح فرمود و بر انجام آن پیمان گرفت ...آنگاه که به امیر
المؤمنین علیه السلام عرضه داشت: من تو را به خدا قسم می دهم که آندو بر
بدن من نماز نگزارند و بر قبر من حاضر نشوند.[2]
[2]. شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید،ج16، ص281:« بل یقع الاحتجاج بذلک على ما وردت به الروایات المستفیضة الظاهرة التی هی کالتواتر . أنها أوصت بأن تدفن لیلا حتى لا یصلى الرجلان علیها وصرحت بذلک وعهدت فیه عهدا بعد أن کانا استأذنا علیها فی مرضها لیعوداها فأبت أن تأذن لهما فلما طالت علیهما المدافعة رغبا إلى أمیر المؤمنین علیه السلام فی أن یستأذن لهما وجعلاها حاجة إلیه وکلمها علیه السلام فی ذلک وألح علیها فأذنت لهما فی الدخول ثم أعرضت عنهما عند دخولهما ولم تکلمهما فلما خرجا قالت لأمیر المؤمنین علیه السلام : هل صنعت ما أردت ؟ قال : نعم قالت : فهل أنت صانع ما آمرک به ؟ قال نعم قالت : فإنی أنشدک الله ألا یصلیا على جنازتی ولا یقوما على قبری !».
آنچه که بابد
بدان توجه داشت آن است که بنابر روایات اهل بیت علیهم السلام حضرت زهرا
سلام الله علیها وصیت فرمودند که قبرشان مخفی باشد و قبر آن حضرت را برای
کسی مشخص نسازند؛ لذا ما معتقدیم اهل بیت علیهم السلام قبر آن حضرت را برای
کسی مکشوف تساختند؛ هر چند در برخی از روایات اهل بیت علیهم السلام محل
دفن آن حضرت در خانه و یا در روضه و یا در بقیع بیان شده؛ اما به شکل مشخص
اهل بیت مکان دفن آنحضرت را بیان نفرموده اند.
اهل سنت و دیدگاه آنان در مورد موضع قبر حضرت زهرا سلام الله علیها[1]
علماى اهل سنّت در محلّ دفن حضرت زهرا علیها السلام سه قول آورده اند:
1) در داخل بیت خودش؛[2]
2) در بقیع؛[3]
3) در داخل حرم ائمه بقیع؛ و این قول را مىتوان قول مشهور در میان علماى اهل سنت دانست. سمهودى
پس از بیان نظرات و مطالب مختلف در مدفن حضرت زهرا مىگوید: «از
آنچهگفتیم، چنین بهدست مىآیدکه قبرآن حضرت دربقیع و درکنار قبر حسنبن
على علیه السلام است». [4]
ابن نجّار، مدینه شناس معروف دیگر (متوفاى 643 ه. ق.) پس از نقل وصیت امام مجتبى علیه السلام که: «ادفنونی الى جنب امّی فاطمة بالمقبرة» مىگوید: بنابراین قبر فاطمه علیها السلام در کنار قبر فرزندش حسن و در زیر همین قبه است.[5]
نقض صریح این نظریه
به عقیده ما در عین این
که اصل وصیت امام مجتبى علیه السلام از نظر تاریخى مورد تأیید است اما
چنین یرداشتی درست نیست، بلکه منظور امام مجتبى علیه السلام از جمله: «امّى
فاطمة» مادر بزرگش فاطمه بنت اسد مى باشد نه مادرش حضرت زهرا علیه
السلام.
در توضیح این موضوع مى گوییم: گذشته
از اینکه دفن شدن آن حضرت در بقیع مخالف با روش اهل بیت علیهم السلام در
پنهان نگهداشتن قبر مطهر آن بزرگوار است و قطع نظر از اینکه مخالف مضمون
روایات منقول از اهل بیت علیهم السلام به طریق شیعه و اهل سنت و مخالف نظر
علما و دانشمندان شیعه در دفن آن حضرت در بیت خود مىباشد و گذشته از این
که اطلاق کلمه «امّ» به مادر بزرگ، یک اطلاق شایع است، گفتار و نقل صریح
این مورّخان در موارد دیگر، ناقض این برداشت و مؤید این است.
بانوئى که در حرم بقیع دفن شده، فاطمه بنت اسد است و نه فاطمه زهرا علیها السلام. از
این موارد مى توان گفتار این مورخان در محل دفن جناب عباس عموى پیامبر را
ذکر نمود. که ابن شبه و سمهودى از قدیمترین مدینه شناس؛ عبدالعزیزچنین
نقل مى کند: «دفن العباس بن عبدالمطلب عند قبر فاطمة بنت اسد بن هاشم فى اول مقابر بنىهاشم التى فى دار عقیل».
عباسى در ضمن نقل
متن بالا گفتار دیگرى را از ابن حبان مىآورد که وى در مورد تشییع و تجهیز
پیکر امام مجتبى علیه السلام تصریح کرده است: «... دفن بالبقیع عند جدّته فاطمة بنت اسد بن هاشم».[6]
بطورىکه ملاحظه مى شود، این دو جمله از قدیمى ترین مورّخان و محدّثان
صراحت دارد بر اینکه بانویى که در حرم بقیع دفن شده و عباس عموى پیامبر و
امام مجتبى علیه السلام در کنار آن به خاک سپرده شدهاند، جده و مادر بزرگ
حضرت حسن بن على یعنى فاطمه بنت اسد است نه فاطمه زهرا دختر رسول خدا صلى
الله علیه و آله.
موفق باشد.
[1]. این قسمت برگرفته شده از کتاب:«تاریخ حرم ائمه ی بقیع»، تالیف: مرحوم محمد صادق نجمی، ص125، می باشد و آدرسهااز این کتاب می باشد.
[2]. تاریخ المدینه، ج 1، ص 108:«انّها دفنت فی بیتها و صنع بها ما صنع برسول اللَّه صلى الله علیه و آله انّها دفنت فی موضع فراشها». فاطمه زهرا همانند رسول خدا صلى الله علیه و آله در داخل خانه اش و در جایگاهى که به عالم بقاء ارتحال یافته، به خاک سپرده شده است؛ تاریخ الخمیس، ج 2، ص 176، «و هذا أظهر الأقوال».
[3]. این اقوال را ابن شبه در تاریخ المدینه، ج 1، ص 105 و 106 و سمهودى در وفاءالوفا ج 3، ص 901 نقل نموده اند.
[4]. وفاء الوفا، ج 3، ص 901.
[5]. اخبار المدینه، ص 154.
[6]. عمدة الأخبار، ص 153.
